Memorial Kayseri Hastanesi Gastroenteroloji Kısmı’nden Doç. Dr. Mustafa Kaplan gastroenterit ile ilgili data verdi.
Gastroenterit, ishal ve kusmaya yol açan fazlaca yaygın bir sıhhat sorunudur. Çoğu zaman yazları bakteriyel yada viral sebeplerden meydana gelen bu tablo, her yaştan insanı etkisinde bırakır ve bilhassa ufak çocuklarda sık görülür. Halk içinde genel olarak mide ve bağırsak üşütmesi ya da bağırsak bozulması şeklinde durumlar için kullanılan gastroenterit, sulu ishal ve kramp tarzında gelişen karın ağrısıyla kendini belli ederek bulantı, kusma ve ateşe niçin olmaktadır. Bebekler, yaşlılar ve bağışıklık sistemi düşük kişiler için viral gastroenterit ölümcül sonuçlar doğurabilir.
Mide gribi olarak biliniyor
Mide üşütmesi ya da mide gribi olarak da tanımlanan viral gastroenterit, sulu ishal ve kramp tarzında gelişen karın ağrısı, bulantı-kusma ve kimi zaman de ateşle kendini gösteren bir mide-bağırsak enfeksiyonudur. Gastroenteritin en yaygın sebebi daha evvelinde enfekte olmuş bir kişiyle temas yada kontamine doğrusu virüs bulaşmış gıda ya da suyu yemek-içmektir. Eğer kişinin başka bir hastalığı yoksa bir çok vakit bu durum bir iki günde kendiliğinden iyileşir. Sadece bebekler, yaşlılar ve bağışıklık sistemi zayıflamış kişiler için viral gastroenterit doğrusu mide üşütmesi ölümlere niçin olabilmektedir.
Emarelere dikkat edilmeli
Gastroenteritin en sık görülen emareleri şunlardır:
“Sulu, çoğu zaman kanlı olmayan ishal (kanlı ishal çoğu zaman değişik, daha şiddetli bir enfeksiyon olduğu anlamına gelir) Karın krampları ve ağrıları, mide bulantısı, kusma yada her ikisi, ara sıra kas ağrıları yada baş ağrısı, düşük dereceli ateş, kimi zaman iştah kaybı, mide rahatsızlığı, eklem ve baş ağrısı olabilmektedir.”
En mühim sebebi norovirüsler
Kontamine doğrusu kirli yiyecek yada su yenilip içildiğinde ya da mikrop bulaşmış biriyle mutfak eşyaları, havlular yada yiyecekler paylaşıldığında viral gastroenteriti kapma ihtimali yüksektir. En sık görülen sebebi ise rota ve norovirüslerdir. Norovirüsler; Hem çocuklar hem de yetişkinlerde dünya genelinde besin kaynaklı hastalıkların en sık sebeplerindendir. Bilhassa kapalı alanlarda insanoğlu içinde yayılma ihtimali yüksektir. Bir çok durumda virüsü kontamine yiyecek yada sudan alırsınız, sadece kişiden kişiye bulaşma da mümkündür. Rotavirüs; Parmaklarını yada virüsle kontamine olmuş öteki nesneleri ağızlarına soktuklarında enfekte olan çocuklarda viral gastroenteritin en yaygın nedenidir. Enfeksiyon bebeklerde ve ufak çocuklarda daha şiddetlidir. Rotavirüs ile enfekte olmuş yetişkinlerin semptomları olmayabilir, sadece hastalığı gene de yayabilirler. Sadece her neyse ki bu enfeksiyonun aşısı mevcuttur. Bazı kabuklu deniz ürünleri, bilhassa pişmemiş yada azca pişmiş istiridyeler de sizi hasta edebilir. Kontamine içme suyu viral ishalin bir sebebi olmasına karşın, bir çok durumda virüs fekal-oral yoldan geçer.
Gastroenterit kimlerde olur?
Gastroenterit her yaştan ve ırktan insanı etkisinde bırakır. Gastroenterite daha duyarlı olabilecek kişiler ise şunlardır:
“Çocuk bakım merkezlerindeki yada ilkokullardaki çocuklar bilhassa savunmasız olabilir bu sebeple bir çocuğun bağışıklık sisteminin olgunlaşması vakit alır. Erişkin bağışıklık sistemleri, yaşamın ilerleyen dönemlerinde zayıflar. Bilhassa huzurevlerindeki yaşlı yetişkinler, bağışıklık sistemleri zayıfladığından ve mikroplardan geçebilecek başkalarıyla yakın temas halinde yaşadıklarından savunmasızdırlar. Toplu bölgelere gidenler yada yurtlarda yaşayanlar. Enfeksiyona karşı direnciniz düşükse, mesela bağışıklık sisteminiz HIV / AIDS, kemoterapi yada başka bir tıbbi durum tarafınca baskılanmışsa. Her gastrointestinal virüsün en etken olduğu bir mevsim vardır.
Ne yiyip içtiğinize dikkat edin
Gastroenteritte hastalardan detaylı öyküleri alınmalı, bilhassa yenilen gıdalar ve tüketilen içecekler ne olursa olsun sorulmalıdır. Şüphenilen durumlarda kanda enfeksiyonu gösterir CRP, kan sayımı şeklinde değerlere bakılmalı ve eğer olanak var ise dışkı incelemesi yapılmalıdır. Hastaya bu şekilde tanı konulup destek tedavisi ve gerekirse ilaç verilmelidir.
Emareler 1-3 gün içinde ortaya çıkar
Gastroenteritte hasta mikrobu kaptıktan sonrasında genel anlamda 1-3 gün içinde emareler ortaya çıkar. Şikayetler çoğu zaman bir yada iki gün sürer, sadece kimi zaman 10 güne kadar devam edebilir. Bundan dolayı zaman kaybedilmeden doktora gidilmelidir. 24 saat süresince vücutta su-sıvı tutma problemi ortaya çıktıysa, İki günden fazla süredir kusma oluyorsa, kanlı kusma söz konusuysa, susuz kalındıysa (aşırı susama, ağız kuruluğu, koyu sarı idrar yada fazlaca azca idrar var ise yada asla idrar yoksa ve şiddetli halsizlik, baş dönmesi yada baş dönmesi var ise), dışkılamada ishal ile birlikte kan var ise, 38.8 derecenin üstünde ateş var ise hasta ne olursa olsun dikkatle takip edilmelidir.
Kaynak: IHA