Ankara
Türkiye, Ulusal Uzay Programı kapsamında organize ettiği adımları birer birer atarken temmuz ayının ikinci haftasında fırlatılması planlanan Türksat 6A ile “kendi iletişim uydusunu üretip geliştirebilen ülkeler” arasına dahil olarak projelerini taçlandıracak.
Anadolu Ajansının (AA) “Türkiye’nin Uzaydaki Gözleri” başlıklı dosyasının ilk haberinde, ülkenin uydu alanın yapmış olduğu emekler ve projelere ilişkin atılan adımlar yer aldı.
AA muhabirinin derlediği bilgiye, iletişim, haber alma ve gözlem uydularıyla “uzay vatan”daki haklarını korumaya alan Türkiye, yeni uydularıyla etkinliğini artırıyor. Uzay alanında oldukca sayıda uydu ve roket projesi bulunan ülkenin iletişim uydularındaki serüveni 1990’lı yıllara kadar uzanıyor. Ülkenin ilk yazışma uydu denemesi olan Türksat 1A, 24 Ocak 1994’te uzaya fırlatılmasına rağmen rokette meydana gelen arıza sebebiyle 12 dakika 12 saniye sonrasında okyanusa düşmüştü. Uydu teknolojilerine yatırımlarına devam eden Türkiye, 10 Ağustos 1994’te Türksat 1B ile uzaydaki yerini aldı. Uzayda uydusu olan ülkeler listesine dahil olan Türkiye, zamanı adımlarını sürdürdü.
30 yıl sonrasında yeni milat
Yeni uydularını peyderpey uzaya göndermeye devam eden Türkiye, savunmadan haberleşmeye oldukca yönlü teknolojiler üretebilen ülkeler içinde öne çıkmaya başladı. Temmuz ayının ikinci haftasında fırlatılması planlanan yerli ve ulusal iletişim uydusu Türksat 6A ise ülkeyi yeni bir boyuta taşıyacak. Türkiye, kendi iletişim uydusunu üretip geliştirebilen ülkeler sınıfına geçerek, yeni bir milada imza atacak.
İşte Türkiye’nin uydu serüveninin kilometre taşları:
Türksat 1B uydusu
Türkiye’nin uzaya başarıyla gönderilen ilk iletişim uydusu ünvanını taşıyan Türksat 1B’nin üretim ve testleri Fransız Alcatel Alenia Space Industries şirketi tarafınca yapılmıştı. Uydu, 10 Ağustos 1994’te Cenup ABD’daki Fransız Guyanası’ndan Ariane 4 roketiyle fırlatıldı ve 42 aşama doğu yörüngesine yerleştirildi. 3 bin 60 kilogramlık uydu, Türkiye, Avrupa ve Orta Asya bölgelerini kapsıyordu. 10 dar bant 36 MH’lik, 16 Ku ve 6 geniş bant 72 MHz’lik transponder kapasitesine haiz Türksat 1B’nin tv yayıncılığı ve veri iletişim hizmeti görevleri 2006’da bitti.
Türksat 1C uydusu
Türksat 1C, 10 Temmuz 1996’da Fransız Guyanası’ndan uzaya fırlatıldı ve 42 aşama doğu yörüngesinden hizmet verdi. 16 Temmuz 2008’den itibaren bu uydudaki tüm sinyal trafiği Türksat 3A uydusuna aktarıldı ve bu uydunun yeni vazife yeri 31 aşama doğu olarak belirlendi. Söz mevzusu uydu, batı olarak Türkiye ve Avrupa, doğu olarak Türkiye ve Orta Asya bölgelerini kapsıyordu. Uydunun görevleri 2010’da bitti.
Türksat 2A uydusu
Türksat 2A, 10 Ocak 2001’de uzaya fırlatıldı ve 1 Şubat 2001’den itibaren 42 aşama doğu boylamında göreve başladı. Yerli ve yabancı tv kanalları ile öteki uydu hizmetlerinin sunulmuş olduğu uydunun vazife süresi 27 Eylül 2016 tarihinde tamamladı.
Türksat 3A uydusu
Türksat 3A uydusu 3 bin 110 kilogram olarak Thales Alenia Space Industries firmasınca üretildi. Fransız Guyanası’nda yer edinen Kourou Guyana Uzay Merkezi’nden 13 Haziran 2008’de uzaya gönderildi. 42 aşama doğu lokasyonunda hizmet veren uydu 1296 MHz bant genişliğine haiz bulunuyor. Önceki nesil uydulara kıyasla daha yüksek bir kullanım kapasitesine haiz olan Türksat 3A, hem uydu iletişim hizmetleri hem de Avrupa, Türkiye ve Orta Asya üstünden direkt TV yayınları için kullanıldı. Türksat 3A, Türkiye’den uplink meydana getirecek TV yayınları, geniş bant veri hizmetleri, VSAT ve darbant veri hizmetleri için de hizmet sağlamış oldu. Böylece minik çaplı ve düşük maliyetli uplink sistemleriyle uydu üstünden hizmet veren kullanıcılara büyük kolaylığa haiz oldu.
Türksat 4A uydusu
Türksat 4A ve Türksat 4B iletişim uydularının tedariki için 7 Mart 2011’de Japon Mitsubishi Electric Corporation (MELCO) firmasıyla sözleşme imzalandı. 4 bin 910 kilogram ağırlığı olan uydu 14 Şubat 2014’te Kazakistan’daki Baykonur Uzay Üssü’nden Proton roketiyle uzaya gönderildi. Türksat 4A, Ku-bant’ta Türkiye, Şimal Afrika, Avrupa, Orta Doğu ve Asya ile Sahra Altı Afrika bölgelerini kapsıyor. Uydu üstünde ek olarak Ka-bant da kullanılıyor. Daha ilkin hizmet verilemeyen Sahra Altı Afrika’ya da Türksat 4A vasıtasıyla DTH, SNG, VSAT şeklinde hizmetleri ulaştırılıyor. Türksat 4A, 42 aşama doğu yörüngesinde mühim bir kapasite artışı da sağlamış oldu.
Türksat 4B uydusu
Japon firmanın ürettiği Türksat 4B iletişim uydusu, 4 bin 977 kilogram ağırlığıyla 16 Ekim 2015’te Kazakistan Baykonur Uzay Üssü’nden fırlatıldı. 3 bin 400 MHz bant genişliğine haiz Türksat 4B ile 50 aşama doğu yörüngesinde ilk kere Türksat uydusu işletildi.
Uydu, Türkiye, Afrika, Avrupa, Orta Doğu ve Çin’in batısını içine alan Cenup Batı Asya’yı kapsama altına aldı. Türksat 4B iletişim uydusu üstünden Ku frekans bandında TV yayıncılığına ilave olarak Ka frekans bandındaki spot kapsama alanlarıyla yüksek süratli ve daha düşük maliyetlere haiz web erişim hizmetleri sunuyor. Uydu, Türkiye’nin uzaydaki frekans haklarını koruması bakımından da ehemmiyet taşıyor.
Türksat 5A uydusu
8 Ocak 2021’de Türkiye saati ile 05.15’te SpaceX’in Falcon 9 roketiyle ABD’deki Cape Canaveral Üssü’nden uzaya gönderildi. 31 aşama doğu yörüngesine konumlandırılan uydu, manevra ömrüyle yörüngedeki frekans ve yörünge haklarını 30 yıl süresince güvence altına aldı. Türksat 5A, Türkiye, Avrupa, Orta Doğu, Şimal Afrika, Orta Batı Afrika, Cenup Afrika, Akdeniz, Ege Denizi ve Karadeniz’i kapsayan geniş bir coğrafyada tv yayıncılığı ve veri iletişim hizmetleri sunuyor.
Türksat 5B uydusu
Türksat 5B, 19 Aralık 2021’de Space X’in Falcon 9 roketiyle ABD’nin Cape Canaveral Üssü’nden uzaya gönderildi. Türksat 5B uydusuyla iletişim ve internette yüksek kapasite artışı sağlandı ve Türkiye’nin uydu veri kapasitesini 15 kattan fazla artırıldı. Durağan(durgun) uydu servisi derslik uydulara bakılırsa minimum 20 kat fazla kapasite verimliliği bulunan yüksek verimli uydu kategorisinde olan Türksat 5B, ülkenin uydu filosunun en güçlülerinden biri olarak tasarlandı. Orta Doğu’nun tamamı, Basra Körfezi, Kızıldeniz, Akdeniz, Şimal ve Doğu Afrika, Nijerya, Cenup Afrika ve yakın komşu ülkelerini içeren geniş bir kapsama alanında hizmet veren uydu, Ka-bant veri iletim kapasitesini 15 kattan fazla artırarak değişik sektörler için olanak sağlamış oldu. 35 yıldan fazla manevra ömrüne haiz Türksat 5B yeni nesil elektrikli itki sistemiyle de dikkati çekerken, yerli sanayi katkısının bulunması bakımından ehemmiyet taşıyor.
Türksat 6A uydusu
Uydunun yapım emekleri tamamlandı ve 4 Haziran’da ABD’ye gönderildi. Temmuz ayının ikinci haftasında uzaya fırlatılması planlanan Türksat 6A, Türkiye’nin ilk yerli ve ulusal uydusu oldu. Uydunun kullanılacak alt sistemleri, uydu yer istasyonu ve yazılımları ulusal imkanlarla geliştirildi. Türksat 6A, Türkiye’nin yanı sıra Avrupa, Şimal Afrika, Orta Doğu ve Asya’nın büyük kısmına hizmet sunacak. Türkiye dünya üstünde iletişim uydusu üretip geliştirebilen ülkeler arasına adını yazdıracak.
Gözlem ve haber alma uyduları Türkiye’ye mühim katkı sağlıyor
Türkiye, iletişim uydularının yanı sıra gözlem ve haber alma uydularıyla da “uzay vatan”daki etkinliğini pekiştiriyor. Türkiye’nin bu alanda öne çıkan uyduları şunlar:
BİLSAT uydusu
Türkiye’nin ilk uzaktan idrak etme uydusu BiLSAT, 2003’te yörüngeye yerleştirildi. Yapımında İngiliz bir şirketle ortaklaşa iş yapılmış oldu ve Türk araştırmacılara, uydu yapım sürecini öğrenmeleri ve bağımsız uydu yapabilme kabiliyeti kazanmaları için eğitim verildi. BİLSAT projesi kapsamında TÜBİTAK UZAY tesislerinde yer istasyonu ve uydu üretim/kontrol laboratuvarları kuruldu. Yerli imkanlarla Oldukca Bantlı Kamera (ÇOBAN) ve Gerçek Zamanlı Görüntü İşleme (GEZGİN) kartı tasarlandı. Bu ekipmanlar, uzay alanında Türkiye’de tasarlanan ve üretilen ilk ürünler olarak tarihe geçti.
RASAT uydusu
BİLSAT uydusu yapılırken işin daha iyi öğrenilebilmesi için mühendislik modeli sayılabilecek yerli üretilen ilk yer gözlem uydusu RASAT oldu. RASAT, 2004’te devlet desteğiyle geliştirilmeye başlandı. Tamamı Türkiye’de Türk mühendisler tarafınca tasarlanıp üretilen ve 2011’de fırlatılan ulusal gözlem uydusu RASAT ile Türkiye, uydu teknolojisinde söz sahibi ülke haline geldi.
İMECE uydusu
Türkiye’nin metre altı çözünürlüğe haiz ilk yerli ve ulusal gözlem uydusu İMECE, 15 Nisan 2023’te ABD’nin California eyaletinde bulunan Vandenberg Uzay Kuvvetleri Üssü’nden uzaya gönderildi. Böylece Türkiye, sıfırdan yer gözlem uydusu ve yer istasyonu alt sistemlerini tasarlayıp üretebilecek kabiliyete haiz ülke konumuna geldi. Elektro-optik kamera haricinde, elektrikli itki sistemi, güneş algılayıcı, yıldız izler, tepki tekeri, küresel konumlandırma sistemi alıcısı, manyetometre, X bant iletişim ekipmanı ve anteni, S bant iletişim ekipmanları ve antenleri, güç düzenleme ve dağıtım ekipmanları, uçuş bilgisayarı, uçuş yazılımları, yer istasyonu anteni, yer istasyonu yazılımları İMECE projesi kapsamında yerli olarak geliştirildi.
Bu uyduyla beraber AKUP, Kılıçsat ve ConnectaT2.1 küp uyduları da uzaya gönderildi. Savunmadan afet yönetimine, çevre ve şehircilikten ziraat ve ormancılığa kadar hizmet sunan İMECE’nin 5 yıl hizmet vermesi planlandı.
GÖKTÜRK-2 uydusu
Proje, 2007-2012 döneminde Türk Hava Kuvvetlerinin yüksek çözünürlüğünde olan haber alma uydusu ihtiyacını karşılamak için TÜBİTAK UZAY’ın ana yürütücülüğünde, TUSAŞ firmasıyla gerçekleştirildi. Aralık 2012’de fırlatılan uyduyla Türkiye, kendi imkanlarıyla yüksek çözünürlüğünde olan yer gözlem uydusu üretebilen 16 ülkeden biri olmayı başardı.
GÖKTÜRK-1 uydusu
GÖKTÜRK-1, 5 Aralık 2016’da uzaya gönderildi. TUSAŞ ve ASELSAN’ın teknoloji girdisi ile İtalyan Telespazio tarafınca Ulusal Müdafa Bakanlığı için tasarlanarak geliştirilen uydu, Türkiye’nin teknoloji, uzman insan gücü ve altyapı oluşturulmasında mühim bir rol üstlendi. Türkiye’nin gelecekteki gözlem ve iletişim uydularının yurt içinde üretilmesine yönelik tehlikeli sonuç altyapı olan Uydu Montaj, Entegrasyon ve Kontrol (USET) Merkezi de kuruldu. Uydunun çevresel ve işlevsel testleri burada gerçekleştirildi. Türk Silahlı Kuvvetlerinin hedef istihbaratına yönelik uydu görüntüsü ihtiyacını karşılamak amacıyla üretilen uydu 0,5 metreye kadar görüş kabiliyetine haiz bulunuyor.
GÖKTÜRK-3 uydusu
ASELSAN ve TÜBİTAK UZAY desteğiyle TUSAŞ ana yükleniciliğinde emekleri meydana getirilen bileşik açıklıklı radar (SAR) yer gözlem uydusu GÖKTÜRK-3 için emekler sürüyor. Bu uyduyla Türk Silahlı Kuvvetlerinin kendi kara sularında ve hava alanı kısıtlamaları olmaksızın dünyanın her yerinden gece gündüz ve herhangi bir hava koşulunda yüksek çözünürlüğünde olan görüntüler alabilmesi sağlanacak.
Kaynak: AA